Wszystkie znaki na niebie i ziemi jasno dają już do zrozumienia, że czas zakończyć tę arcydługą przerwę wakacyjną i napisać cóż takiego działo się podczas jej trwania. Nie było w prawdzie aż tak intensywnie jak bym sobie to wymarzył ale na brak nowych przygód narzekać nie mogę. Gdzie jest ich zawsze najwięcej? Oczywiście na Bałkanach!
Przez swą smutną ale i niezwykle interesującą oraz bogatą historię, Bałkany są w mojej ocenie jednym z najciekawszych zakątków Europy. Zdarzenia, które miały tam miejsce zmieniały, czasem radykalnie, życie ludzkie zarówno w Europie jak i na całym świecie. Roślinność, strefy klimatyczne, języki, religie, kultury, filozofie, nacjonalizmy, etc., mieszają się w bałkańskim kotle tak długo i intensywnie, że od czasu do czasu przegrzewa się on i eksploduje. Celem mojej podróży był tym razem region zamieszkany w większości przez Muzułmańskich Słowian, który niemal wszystkich tych eksplozji doświadczał najintensywniej. Nazywany jest bałkańskim pasem islamu albo islamskim korytarzem na Bałkanach. Zaczyna się w Bośni i biegnie na południe, skręcając delikatnie łukiem w stronę wschodnią. Spina on ze sobą części Serbii, Kosowa i Macedonii, zahaczając przy tym o Czarnogórę, po czym przez południe Bułgarii łączy się z Turcją. Skąd ten pas?
Kontekst
29go maja 1453 roku, po 53 dniach oblężenia, wojska Mehmeda II przełamują obronę Konstantynopola i zajmują miasto uznawane za niemożliwe do zdobycia. Moment ten przyjmuje się umownie za jedną z dat początku nowej epoki – renesansu. Druga najpopularniejsza teoria za początek renesansu przyjmuje rok 1492. 2 stycznia tegoż roku zdobyta zostaje Grenada w Andaluzji, ostatnia twierdza muzułmańska na Płw. Iberyjskim. Upadek Konstantynopola jak i Grenady łączy pewien wspólny element – trwający już od ponad 700 lat konflikt Chrześcijaństwa z Islamem na europejskiej ziemi.
Dla Osmanów zdobycie Konstantynopola było niewątpliwie kulminacyjnym momentem w procesie ich „rozgaszczania się” na terytorium Europy. W prawdzie od 1402 roku ich stolicą był Adrianopol (dziś Edrine) ale zajmując najwspanialsze miasto ówczesnego świata mogli oni stworzyć jeszcze solidniejszą bazę do dalszej ekspansji w głąb Starego Kontynentu. Droga prowadziła przez Bałkany, region zamieszkały w przeważającej większości przez Południowych Słowian. Chrześcijan i Bogomiłów. W 1455 roku na polecenie Mehmeta Zdobywcy sporządzono spis nowych posiadłości Imperium, który jest dzisiaj jedną z najstarszych ksiąg katastralnych ziem jugosłowiańskich. Wprowadzono też wtedy nowy podział terytorialny oraz administracyjny. Podstawową jednostką były w nim sandżaki (tur. sancak – flaga, sztandar) zarządzane przez Beyów (tur. Beyi – Pan), zwanych też Sandżakbejów.
Wtedy też zaczyna się proces tworzenia na Bałkanach tytułowego islamskiego pasa, który po dziś dzień jest największym skupiskiem wyznawców religii mahometańskiej w Europie. W 1463 roku powstaje sandżak Bośniacki a siedem lat później Hercegowiński. Od tego czasu zaczyna się, przybierająca z czasem coraz większych rozmiarów, islamizacja nowo zajętych terytoriów. Jej główną przyczyną był podział społeczeństwa osmańskiego na dwie klasy: władców (tur. asker – żołnierz) oraz poddanych (tur. raja – stado). Do pierwszej klasy mogli należeć tylko Muzułmanie. Oznaczało to ograniczone możliwości awansu społecznego dla wyznawców innych religii, przez co spora część miejscowych feudałów przechodziła na nową wiarę dobrowolnie. Inny sposób nawracania na Islam łączył się z ofiarowywaniem pod opiekę Sułtana dzieci (mowa tu o chłopcach) należących do raji. Otrzymywali oni na sułtańskim dworze staranne wykształcenie religijne oraz wojskowe. Po ukończeniu edukacji czekała ich nierzadko błyskotliwa kariera w służbie Sułtana. Ta grupa społeczna przeszła do historii pod nazwą Janczarzy (tur. Yeniçeri – nowe wojsko). Należeli do niej pierwsi Sandżakbejowie Bośni. Drugi z nich, Isa-Beg Isaković, zdecydował się zbudować nowe miasto, które pełniłoby funkcje stolicy Sandżaku. Nazwał je Šeher (tur. şehir) co po turecku oznacza „miasto o kluczowym znaczeniu”. Dzisiaj znamy je pod nazwą Sarajewo.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz